ناصر محمدی خبرنگار جریان شهر؛ زبان و ادبیات فارسی یکی از گنجینه‌های فرهنگی و تاریخی ارزشمند ایران است که نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان به‌عنوان یکی از غنی‌ترین و زیباترین زبان‌های ادبی شناخته می‌شود.روز شعر و ادب پارسی فرصتی است تا این میراث فرهنگی را پاس بداریم و از بزرگان شعر و ادب ایران زمین قدردانی کنیم. این روز نه تنها به‌منظور تجلیل از شاعران بزرگ ایرانی بلکه برای تشویق جوانان و علاقه‌مندان به شعر و ادب در جهت یادگیری و حفظ این فرهنگ غنی برگزار می‌شود. در این مقاله، به بررسی نام گذاری روز شعر و ادب پارسی، اهمیت آن، نقش شعر و ادب فارسی در تاریخ و فرهنگ ایران، و چگونگی گرامیداشت این روز می‌پردازیم.
نام گذاری روز شعر و ادب پارسی
روز شعر و ادب پارسی در ایران به‌طور رسمی به یادبود یکی از بزرگترین شاعران و ادیبان ایران، محمدحسین شهریار (زاده: ۱۲۸۵ – وفات: ۱۳۶۷)، انتخاب شده است. این روز که مصادف با ۲۷ شهریور ماه هر سال است، به‌منظور گرامیداشت یاد و خاطره این شاعر بزرگ و به پاس خدمات ارزشمند وی به فرهنگ و ادب ایران زمین تعیین شده است. شهریار، که نام اصلی او سید محمدحسین بهجت تبریزی است، یکی از برجسته‌ترین شاعران معاصر ایران به شمار می‌رود.
شهریار با سرودن اشعار زیبا و پر معنا، جایگاهی ویژه در ادبیات فارسی پیدا کرده است. وی علاوه بر دیوان اشعار معروف خود مانند مجموعه پنج جلدی و دیوان ترکی که از مهم‌ترین آثار شهریار هستند. حیدربابایه سلام را به زبان آذری سروده که در میان مردم آذربایجان جایگاه ویژه‌ای دارد.
اهمیت روز شعر و ادب پارسی
زبان فارسی یکی از قدیمی‌ترین و غنی‌ترین زبان‌های دنیا است که با تاریخی هزاران ساله، فرهنگ و تمدن ایرانی را به جهانیان معرفی کرده است. ادبیات فارسی با شاعران بزرگ و آثار جاودانه‌ای که دارد، همواره مورد توجه ادیبان و دانشمندان دنیا بوده است. روز شعر و ادب پارسی فرصتی است که از این میراث گران‌بها قدردانی کنیم و به اهمیت حفظ و گسترش آن پی ببریم.
نقش زبان فارسی در تاریخ و تمدن ایرانی
زبان فارسی از دوران باستان تا کنون همواره به‌عنوان یکی از ارکان اصلی فرهنگ و تمدن ایرانی مطرح بوده است. این زبان نه تنها وسیله‌ای برای انتقال مفاهیم و اندیشه‌ها بوده بلکه به‌عنوان نمادی از هویت ایرانی در برابر هجوم فرهنگ‌ها و زبان‌های خارجی عمل کرده است. از این رو، حفظ و گسترش زبان فارسی به‌عنوان یک وظیفه ملی بر عهده هر ایرانی است.
ادبیات فارسی و تاثیر آن بر فرهنگ جهان
ادبیات فارسی، با آثار شاعران بزرگی چون فردوسی، حافظ، سعدی، مولوی، و خیام، به یکی از منابع الهام‌بخش ادبیات جهانی تبدیل شده است. آثار این شاعران نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای جهان ترجمه شده و مورد استفاده قرار میگیرد. بسیاری از دانشمندان و فرهیختگان خارجی، از ادبیات فارسی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع الهام‌بخش در آثار خود یاد کرده‌اند.
استاد شهریار: چهره بی‌بدیل شعر فارسی و آذری
سید محمدحسین بهجت تبریزی، که با نام ادبی شهریار شناخته می‌شود، یکی از بزرگترین شاعران معاصر ایران و چهره‌ای برجسته در شعر فارسی و آذری است. او با آثار پرشور و اثرگذار خود، نه‌تنها در ایران بلکه در ادبیات جهانی جایگاه والایی دارد. شهریار، شاعری است که با صداقت و احساس عمیقش توانست قلب‌های بسیاری را تسخیر کند و آثارش از دیدگاه‌های متفاوت ادبی، عاطفی، اجتماعی و فرهنگی حائز اهمیت است.
زندگی‌نامه و آغاز شاعری استاد شهریار در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی در تبریز متولد شد. دوران کودکی او با آموزه‌های دینی و ادبیات فارسی و ترکی آغاز شد. او در سنین جوانی به تهران رفت و در مدرسه دارالفنون تحصیلات خود را ادامه داد. شهریار در ابتدا در رشته پزشکی تحصیل می‌کرد، اما به دلیل دلبستگی فراوان به ادبیات، این مسیر را رها کرد و به شعر و شاعری پرداخت.
زندگی شهریار پر از لحظات تلخ و شیرین بود. از عاشقانه‌های ناکام او تا فقدان عزیزانش و تجربیات زندگی، همگی در شکل‌گیری نگاه عمیق و احساسات انسانی او تأثیرگذار بودند. این تجارب به‌وضوح در آثار او منعکس شده و به آثارش عمقی احساسی و معنوی داده است.
مضامین شعر شهریار: شعر شهریار پر از عواطف انسانی، عشق، درد، اندوه و امید است. او به‌خصوص در شعر عاشقانه توانست احساسات خود را با زبانی ساده اما عمیق بیان کند. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های این نوع اشعار، “حیدربابایه سلام” است که شهریار در آن با دلتنگی و احساسات عمیق، زادگاه و کودکی‌اش را به تصویر کشیده و به زبان ترکی آذری سروده است. این اثر، نه‌تنها در میان آذری‌زبانان، بلکه در سراسر ایران و حتی خارج از مرزها نیز جایگاه ویژه‌ای دارد.
در شعر فارسی، او آثاری همچون “آمدی جانم به قربانت” و “افسانه شب” را سروده که از مشهورترین و محبوب‌ترین آثار او هستند. شهریار در این اشعار با بیانی صمیمی و نزدیک به مخاطب، توانسته است عواطفی چون عشق، اشتیاق، غم و تنهایی را به‌گونه‌ای هنرمندانه بیان کند.
عشق به ایران و طبیعت: شهریار نه‌تنها شاعری عاشق بود، بلکه عشق او به ایران و طبیعت این سرزمین نیز در آثارش به وضوح دیده می‌شود. او در شعرهای خود از طبیعت زیبای ایران، به‌خصوص تبریز و مناطق اطراف آن، الهام گرفته است. او طبیعت را نه‌فقط به‌عنوان پس‌زمینه‌ای زیبا، بلکه به‌عنوان بخشی از زندگی و هویت خود می‌دید. در شعرهایش، کوه‌ها، رودخانه‌ها، باغ‌ها و دشت‌های ایران نقش مهمی ایفا می‌کنند و همواره به عنوان منابع الهام‌بخش او ظاهر می‌شوند.
نقش اجتماعی و سیاسی: در شعر شهریار اگرچه بیشتر آثار شهریار در زمینه‌های عاشقانه و عاطفی شناخته شده‌اند، اما او از مسائل اجتماعی و سیاسی زمان خود نیز غافل نبوده است. شهریار در برخی از اشعار خود به نقد اوضاع اجتماعی و فرهنگی زمانه پرداخته و با زبان شعر به مسائل مختلف جامعه واکنش نشان داده است. او به‌ویژه در دوران انقلاب و جنگ تحمیلی با اشعاری پرشور از میهن‌دوستی و مقاومت ملت ایران حمایت کرده است.
تأثیر استاد شهریار بر شعر معاصر: استاد شهریار با سبک خاص خود تأثیر بزرگی بر شعر معاصر ایران گذاشت. او توانست با زبانی ساده و روان، مفاهیم عمیق و احساسی را به مخاطبان خود منتقل کند. یکی از ویژگی‌های برجسته شعر شهریار، استفاده از زبان محاوره و نزدیک به مردم است. این ویژگی باعث شد تا آثار او در میان اقشار مختلف جامعه، از دانش‌آموزان تا نخبگان ادبی، محبوبیت پیدا کند. شهریار همچنین با سرودن اشعاری به زبان ترکی آذری، توانست پل ارتباطی میان دو زبان و فرهنگ فارسی و آذری باشد. او با “حیدربابایه سلام” نه‌تنها در ادبیات ترکی جاودانه شد، بلکه این اثر به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های شعر ترکی شناخته می‌شود.
شهریار و عشق نافرجام یکی از مهم‌ترین عناصر در زندگی شخصی و شعری شهریار، عشق نافرجام او به دختری به نام ثریا بود. این عشق که به دلایلی به سرانجام نرسید، شهریار را به دنیای شعر و ادبیات کشاند و الهام‌بخش بسیاری از اشعار عاشقانه او شد. او در اشعار خود بارها از عشق سخن گفته و درد و غم ناشی از این عشق ناکام را با زبان شعر به تصویر کشیده است. این عشق نافرجام، شهریار را از دنیای مادی دور کرد و او را به سوی معنویت و تفکر عمیق سوق داد.
آثار جاودانه از میان آثار متعدد استاد شهریار، چندین اثر به‌طور خاص شهرت و محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند:
حیدربابایه سلام: این اثر یکی از شاهکارهای ادبیات ترکی آذری است که شهریار در آن به وصف زادگاهش و خاطرات دوران کودکی پرداخته است. این شعر با زبان ساده و احساسی عمیق، به یکی از محبوب‌ترین آثار ادبی آذربایجان تبدیل شده است.
افسانه شب: یکی از زیباترین اشعار عاشقانه فارسی که شهریار در آن با بیانی ساده و در عین حال پرمعنا به وصف عشق و احساسات انسانی پرداخته است.
آمدی جانم به قربانت: این شعر نیز یکی از معروف‌ترین اشعار عاشقانه شهریار است که به‌دلیل زبان ساده و صمیمی‌اش در میان مردم محبوبیت بسیاری دارد.
آخرین سال‌های زندگی استاد شهریار در آخرین سال‌های زندگی خود بیشتر به مسائل عرفانی و معنوی توجه کرد. او در اشعار خود به خداوند و معنویت پرداخته و احساسات عمیق خود را در این زمینه به تصویر کشیده است. شهریار در سال ۱۳۶۷ درگذشت و پیکرش در مقبرهالشعرای تبریز به خاک سپرده شد، مکانی که محل دفن بسیاری از شاعران بزرگ ایران است.
استاد شهریار با آثار بی‌نظیر خود یکی از بزرگترین و تأثیرگذارترین شاعران معاصر ایران است. او با زبانی ساده اما پرشور و احساس، توانست عواطف و تجربیات انسانی را به زیبایی در قالب شعر بیان کند. آثار او نه‌تنها در ایران بلکه در سراسر جهان مورد تحسین قرار گرفته و همچنان به عنوان یکی از ستون‌های اصلی شعر معاصر شناخته می‌شود. شهریار با قلبی پر از عشق به انسان، طبیعت و ایران، میراثی بی‌نظیر برای ادبیات این سرزمین به‌جا گذاشت.